Mariamu, Mama wa Yesu, ana nafasi ya pekee sana katika Uislamu, na Mungu anamtangaza kuwa mwanamke bora zaidi kati ya wanadamu wote, ambaye alimchagua juu ya wanawake wengine wote kutokana na ucha mungu na kujitolea kwake.

“Na angalia pale Malaika walipo sema: ‘Ewe Maryamu! Kwa hakika Mwenyezi Mungu amekuteuwa, na akakutakasa, na akakutukuza kuliko wanawake wote.Ewe Maryamu! Mnyenyekee Mola Mlezi wako na usujudu na uiname pamoja na wainamao.’” (Kurani 3:42-43)

Pia alifanywa na Mungu kuwa mfano wa kufuata, kama alivyosema:

“Na Mariamu binti wa Imrani (Mwenyezi Mungu amepiga mfano kwa walio amini), aliye linda ubikira wake, na tukampulizia humo kutoka roho yetu, na akayasadiki maneno ya Mola wake Mlezi na Vitabu vyake, na alikuwa miongoni mwa wat'iifu.” (Kurani 66:12)

Hakika alikuwa mwanamke ambaye alifaa kuleta muujiza kama ule wa Yesu, ambaye alizaliwa bila baba. Alijulikana kwa uchamungu wake na usafi wake wa kimwili, na kama ingekuwa tofauti, basi hakuna ambaye angeamini madai yake ya kuzaa huku akiwa amebakia katika hali ya ubikira, imani na ukweli ambao Uislamu unashikilia kuwa ni wa kweli. Asili yake maalumu ilikuwa ule ambao miujiza mingi ilithibitisha kutoka utotoni mwake. Hebu tukumbuke kile ambacho Mungu alifunua kuhusiana na hadithi nzuri ya Mariamu.

Kipindi cha Utoto wa Mariamu

“Hakika Mwenyezi Mungu alimteuwa Adam na Nuhu na ukoo wa Ibrahim na ukoo wa Imran juu ya walimwengu wote. Ni wazao wao kwa wao; na Mwenyezi Mungu ni Mwenye kusikia na Mwenye kujua. Alipo sema mke wa Imran: Mola wangu Mlezi! Nimekuwekea nadhiri kilichomo tumboni mwangu kuwa wakfu; basi nikubalie. Hakika Wewe ndiye Mwenye kusikia na Mwenye kujua.” (Kurani 3:33-35)

Mariamu alizaliwa kwa Imrani na mkewe Hannah ambaye alikuwa wa ukoo wa Daudi, hivyo alitoka katika familia ya Manabii, kuanzia Ibrahimu, Nuhu, hadi Adam, Amani na Baraka za Mwenyezi Mungu ziwe juu yao wote. Kama ilivyotajwa katika mstari huo, alizaliwa kwa familia iliyochaguliwa ya Imrani, ambaye alizaliwa katika familia iliyochaguliwa ya Ibrahimu, ambaye pia alizaliwa katika familia iliyochaguliwa. Hannah alikuwa mwanamke tasa ambaye alitamani kupata mtoto, na aliweka nadhiri kwa Mungu kwamba, ikiwa angempa mtoto, atamweka wakfu kwa huduma yake Hekaluni. Mungu akajibu maombi yake, naye akapata mimba ya mtoto. Alipojifungua, alihuzunika, kwani mtoto wake alikuwa wa kike, na kwa kawaida wanaume walikuwa wakipewa huduma kwa Bait-ul-Maqdis.

“Basi alipo mzaa alisema: ‘Mola wangu Mlezi! Nimemzaa mwanamke... Na mwanamume si sawa na mwanamke.”

Alipoonyesha huzuni yake, Mungu alimkemea akisema:

“…Na Mwenyezi Mungu anajua sana aliye mzaa …” (Kurani 3:36)

…kwani Mungu alimchagua binti yake, Mariamu, kuwa mama wa moja ya miujiza mikuu ya uumbaji: kuzaliwa kwa Yesu na bikira, rehema na baraka za Mungu ziwe juu yake. Hannah akamuita mtoto wake Mariamu (Maryam kwa Kiarabu) na akamwomba Mungu amlinde yeye na mtoto wake kutoka kwa Shetani:

“…Na mimi nimemwita Maryamu. Nami namkinga kwako, yeye na uzao wake, uwalinde na Shet'ani aliye laaniwa.” (Kurani 3:36)

Hakika Mungu aliikubali dua yake hii, na akampa Mariamu na mtoto wake atakayekuja hivi karibuni, Yesu, sifa maalumu - ambayo hakupewa yeyote kabla wala baada yake; hakuna hata mmoja wao aliyepatwa na mguso wa Shetani wakati wa kuzaliwa. Amesema Mtume Muhammad rehema na amani ziwe juu yake:

“Hakuna azaliwaye ambaye Shetani huwagusa katika kuzaliwa kwao, na hutoka huku akipiga kelele, isipo kuwa Maryamu na mwanawe (Yesu). (Ahmed)

Hapa, tunaweza kuona mara moja mfanano kati ya simulizi hii na nadharia ya Kikristo ya “Mimba Imara” ya Mariamu na Yesu, ingawa kuna tofauti kubwa kati ya hizo mbili. Uislamu hauenezi nadharia ya ‘dhambi ya asili’, na kwa hiyo haukubaliani na tafsiri hii ya jinsi walivyokuwa huru kutokana na mguso wa Shetani, bali kwamba hii ilikuwa ni neema iliyotolewa na Mungu kwa Mariamu na mwanawe Yesu. Akiwa kama manabii wengine, Yesu alilindwa asitende dhambi nzito. Ama Maryamu, hata tukichukua msimamo kuwa hakuwa nabii wa kike, lakini alipata ulinzi na mwongozo wa Mwenyezi Mungu ambao huwapa waumini wema.

“Tena Mola wake Mlezi akampokea kwa mapokeo mema na akamkuza makuzo mema, na akamfanya Zakariya awe mlezi wake.” (Kurani 3:37)

Baada ya kuzaliwa kwa Maryamu, mama yake Hannah alimpeleka Bait-ul-Maqdis na akamtoa kwa wale waliokuwa msikitini ili akue chini ya malezi yao. Wakijua fahari na uchamungu wa familia yao, waligombana ni nani angekuwa na heshima ya kumlea. Walikubaliana kupiga kura, na hakuwa mwingine ila nabii Zakaria aliyechaguliwa. Ilikuwa chini ya uangalizi wake na malezi ambayo alilelewa.

Miujiza katika Uwepo Wake na Kutembelewa na Malaika

Mariamu alipoanza kukua, hata nabii Zakaria aliona sifa maalumu za Mariamu, kutokana na miujiza mbalimbali iliyotokea mbele yake. Mary alipokuwa akikua, alipewa chumba cha faragha ndani ya msikiti ambapo angeweza kujitolea kwa ajili ya ibada ya Mungu. Wakati wowote Zakaria alipoingia chumbani ili kuona mahitaji yake, alikuta matunda mengi mbele yake, na sio kipindi cha msimu wake.

“Kila mara Zakariya alipo ingia chumbani kwake alimkuta na vyakula. Basi alimwambia: Ewe Maryamu! Unavipata wapi hivi? Naye akasema: Hivi vinatoka kwa Mwenyezi Mungu; na Mwenyezi Mungu humruzuku amtakaye bila ya hisabu.” (Kurani 3:37)

Alitembelewa na malaika zaidi ya tukio moja. Mungu anatuambia kwamba malaika walimtembelea na kumjulisha juu ya hadhi yake ya na sifa kati ya wanadamu:

“Na angalia pale Malaika walipo sema: Ewe Maryamu! Kwa hakika Mwenyezi Mungu amekuteuwa, na akakutakasa (kutokana na ibada yako), na akakutukuza kuliko wanawake wote (kwa kukufanya kuwa mama wa nabii Yesu). ‘Ewe Maryamu! Mnyenyekee Mola Mlezi wako na usujudu na uiname pamoja na wainamao.’” (Kurani 3:42-43)

Kwa sababu ya kutembelewa na malaika na kuchaguliwa kwake juu ya wanawake wengine, wengine wameshikilia kuwa Mariamu alikuwa nabii wa kike. Hata kama hakuwa hivyo, ambalo ni suala la mjadala, Uislamu bado unamwona kuwa na hadhi ya juu kabisa miongoni mwa wanawake wote kutokana na ucha mungu na kujitolea kwake, na kutokana na kuchaguliwa kwake kwa ajili ya kuzaliwa kwa Yesu kwa kimiujiza.

Matamshi Yake

Mungu anatufahamisha kuhusu mfano ambao malaika walimpa Mariamu habari njema ya mtoto, atakuja kua na hadhi kubwa duniani hivi karibuni, na baadhi ya miujiza atakayofanya:

“Na pale Malaika walipo sema: ‘Ewe Maryamu! Hakika Mwenyezi Mungu anakubashiria (mwana) kwa neno litokalo kwake. Jina lake ni Masihi Isa mwana wa Maryamu, mwenye hishima katika dunia na Akhera, na miongoni mwa walio karibishwa (kwa Mwenyezi Mungu). Naye atazungumza na watu katika utoto wake na katika utuuzima wake, na atakuwa katika watu wema.’ Maryamu akasema: ‘Mola wangu Mlezi! Vipi nitampata mwana na hali hajanigusa mwanaadamu?’ Mwenyezi Mungu akasema: ‘Ndivyo vivyo hivyo, Mwenyezi Mungu huumba apendacho. Anapo hukumu jambo, huliambia: Kuwa! Likawa.’ Na atamfunza kuandika na Hikima na Taurati na Injili. ” (Kurani 3:45-48)

Hii inaonekana kama maneno yaliyotajwa katika Biblia:

“Usiogope, Mariamu, kwa maana umepata neema kwa Mungu. Na tazama, utachukua mimba na kuzaa mtoto wa kiume, nawe utamwita jina lake Yesu."

Kwa mshangao, alijibu:

"Hili linawezaje kuwa, kwani sijui mwanaume?" ( Luka 1:26-38 )

Mfano huu ulikuwa jaribu kubwa kwake, kwa kuwa uchamungu wake mkuu na kujitolea kulijulikana kwa kila mtu. Aliona yajayo kwamba watu wangemshtaki kuwa mchafu.

Katika aya nyingine za Kurani, Mungu anasimulia maelezo zaidi ya matamshi ya Jibrili kwamba angemzaa Mtume.

“Na akaweka pazia kujikinga nao. Tukampelekea Roho wetu, akajifananisha kwake sawa na mtu. (Maryam) akasema: ‘Hakika mimi najikinga kwa Mwingi wa Rehema aniepushe nawe, ukiwa ni mchamngu.’ (Malaika) akasema: Hakika mimi ni mwenye kutumwa na Mola wako Mlezi ili nikubashirie tunu ya mwana aliye takasika.’” (Kurani 19:17-19)

Wakati, Mariamu alipotoka msikitini ili kuona mahitaji yake, malaika Jibrili alimjia katika umbo la mwanaume. Aliogopa kwa sababu ya ukaribu wa mtu huyo, na akatafuta kimbilio kutoka kwa Mungu. Kisha Jibrili akamwambia kwamba yeye hakuwa mtu wa kawaida, bali ni malaika aliyetumwa na Mungu kutangaza kwake kwamba angezaa mtoto safi kabisa. Kwa mshangao, alisema

“Akasema: Nitampataje mwana hali mwanaadamu yeyote hajanigusa, wala mimi si kahaba?!’” (Kurani 19:20)

Malaika alieleza kwamba ilikuwa ni amri ya Mwenyezi Mungu ambayo tayari imeshawekwa, na kwamba hakika ni jambo jepesi kwa Mwenyezi Mungu. Mungu alisema kuzaliwa kwa Yesu, rehema na baraka za Mungu ziwe juu yake, kutakuwa ishara ya uweza wake, na kwamba, kama vile ilivyo muumba Adamu bila baba wala mama, alimuumba Yesu bila baba.

“(Malaika) akasema: Ndio hivyo hivyo! Mola wako Mlezi amesema: ‘Haya ni mepesi kwangu! Na ili tumfanye kuwa ni Ishara kwa watu, na Rehema itokayo kwetu, na hilo ni jambo lilio kwisha hukumiwa.’” (Kurani 19:21)

Mungu akapuliza roho ya Yesu kupitia malaika Jibrili ndani ya Mariamu, na Yesu akatungwa ndani ya tumbo lake, kama Mungu alivyosema katika sura nyingine:

“Na Mariamu binti wa Imrani, aliye linda ubikira wake, na tukampulizia humo kutoka roho yetu, na akayasadiki maneno ya Mola wake Mlezi na Vitabu vyake, na alikuwa miongoni mwa wat'iifu (Jibrili).” (Kurani 66:12)

Dalili za ujauzito zilipodhihirika, Mary alizidi kuwa na wasiwasi kuhusu watu wangesema nini kumhusu. Habari zake zilienea kila mahali na, isingeweza kuepukika, wengine walianza kumshutumu kuwa mchafu. Tofauti na imani ya Kikristo kwamba Mariamu alichumbiwa na Yusufu, Uislamu unashikilia kwamba hakuwa ameposwa, wala kuchumbiwa au kuolewa, na hilo ndilo lililomsababishia uchungu huo. Alijua kwamba watu wangefanya hitimisho pekee la kimantiki kuhusu hali yake ya ujauzito, kwamba hakuwa ameolewa. Mariamu alijitenga na watu na kwenda nchi tofauti. Mungu anasema:

“Basi akachukua mimba yake, na akaondoka nayo mpaka mahali pa mbali. Kisha uchungu ukampeleka kwenye shina la mtende; akasema: Laiti ningeli kufa kabla ya haya, na nikawa niliye sahaulika kabisa!” (Kurani 19:22-23)

Kuzaliwa Kwa Yesu

Alipoanza kujifungua, alikuwa na maumivu makali kiakili na kimwili. Mwanamke mcha Mungu na mtukufu hivyo angewezaje kuzaa mtoto nje ya ndoa? Tunapaswa kutaja hapa kwamba Mariamu alikuwa na mimba ya kawaida ambayo haikuwa tofauti na wanawake wengine, na akamzaa mtoto wake kama wengine wanavyofanya. Katika imani ya Kikristo, Mariamu hakupata uchungu wa kuzaa, kwa kuwa Ukristo na Uyahudi huona hedhi na leba kuwa laana kwa wanawake kwa ajili ya dhambi ya Hawa[1]. Uislamu hauidhinishi imani hii, wala nadharia ya ‘Dhambi ya Asili’, bali unasisitiza kwa nguvu kwamba hakuna atakayebebesha dhambi za wengine:

“…Na kila nafsi haichumii (dhambi) ila nafsi yake. Na habebi mwenye kubeba mzigo wa mwenziwe....” (Kurani 6:164)

Si hivyo tu, bali sio Kurani wala Mtume Muhammad, rehema na baraka za Mwenyezi Mungu ziwe juu yake, haijataja kuwa ni Hawa aliyekula tunda na kumshawishi Adam. Bali Kurani inamlaumu Adam peke yake, au wote wawili.

“Basi Shet'ani aliwatia wasiwasi …Basi akawateka kwa khadaa. Walipo uonja ule mti, tupu zao zilifichuka na wakaingia kujibandika majani ya Bustanini.” (Kurani 7:20-22)

Mariamu, kutokana na maumivu na uchungu alitamani kwamba asingeumbwa kamwe, na akasema:

“Kisha uchungu ukampeleka kwenye shina la mtende; akasema: Laiti ningelikufa kabla ya haya, na nikawa niliye sahaulika kabisa!” (Kurani 19:23)

Baada ya kujifungua mtoto, na pale maumivu yake yalivyopungua ukali, mtoto mchanga aliyezaliwa, Yesu, rehema na baraka za Mungu ziwe juu yake, alilia kimuujiza kutoka chini yake, akimtuliza na kumhakikishia kwamba Mungu atamlinda:

Pakatangazwa kutoka chini yake: Usihuzunike! Hakika Mola wako Mlezi amejaalia chini yako kijito kidogo cha maji! Na litikise kwako hilo shina la mtende, utakuangushia tende nzuri zilizo mbivu. Basi kula, na kunywa, na litue jicho lako. Na pindi ukimwona mtu yeyote basi sema: ‘Hakika mimi nimeweka nadhiri kwa Mwenyezi Mungu ya kufunga; kwa hivyo leo sitasema na mtu.’” (Kurani 19:24-26)

Mariamu alihisi kufarijiwa. Huu ulikuwa muujiza wa kwanza kufanywa na Yesu. Alizungumza kwa kumtuliza mama yake alipozaliwa, na kwa mara nyingine tena watu walipomwona akiwa amembeba mtoto wake mchanga. Walipomwona, walimshtaki kwa kusema:

“Ewe Maryamu! Hakika umeleta kitu cha ajabu!...” (Kurani 19:27)

Alielekeza tu kwa Yesu, naye akazungumza kimuujiza, kama vile Mungu alivyokuwa amemwahidi baada ya kutangazwa.

“Naye atazungumza na watu katika utoto wake na katika utuuzima wake, na atakuwa katika watu wema.” (Kurani 3:46)

Yesu aliwaambia watu:

“Akasema: Hakika mimi ni mtumwa wa Mwenyezi Mungu, amenipa Kitabu na amenifanya Nabii, na amenijaalia ni mwenye kubarikiwa popote pale niwapo. Na ameniusia Swala na Zaka maadamu ni hai na nimtendee wema mama yangu. Wala hakunifanya niwe jeuri, mwovu. Na amani iko juu yangu siku niliyozaliwa, na siku nitakayo kufa, na siku nitakayo fufuliwa kuwa hai.” (Kurani 19:30-33)

Kuanzia hapa huanza kipindi cha Yesu, pambano lake la maisha yote kuwaita watu kwenye ibada ya Mungu, akikwepa njama na mipango ya wale Wayahudi ambao wangejitahidi kumuua.

Mariamu katika Uislamu

Tumeshajadili hadhi kubwa ambayo Uislamu unampa Mariamu. Uislamu unampa hadhi ya kuwa mwanamke mkamilifu zaidi aliyeumbwa. Katika Kurani, hakuna mwanamke aliyepewa mazingatio zaidi kuliko Mariamu ingawa Mitume wote, isipokuwa Adam, walikuwa na mama. Kati ya sura 114 za Kurani, yeye ni miongoni mwa watu nane ambao wana sura inayoitwa kwa majina yao, sura ya kumi na tisa "Mariamu", ambayo ni Maryamu kwa Kiarabu. Sura ya tatu katika Kurani imepewa jina la baba yake Imran (Heli). Sura za Maryamu na Imran ni miongoni mwa sura nzuri sana katika Kurani. Kwa kuongezea, Mariamu ndiye mwanamke pekee aliyetajwa katika Kurani. Mtume Muhammad amesema:

“Wanawake bora duniani ni wanne: Mariamu binti Ali, Aasiyah mke wa Firauni, Khadiyjah binti Khuwaylid (Mke wa Mtume Muhammad), na Fatimah, binti wa Muhammad, Mtume wa Mwenyezi Mungu.” (Al-Tirmidhi)

Pamoja na sifa zote hizi tulizozitaja, Mariamu na mwanawe Yesu walikuwa ni binadamu tu, na hawakuwa na sifa zozote ambazo zilikuwa nje ya eneo la ubinadamu. Wote wawili walikuwa viumbe walioumbwa na ‘waliozaliwa’ katika ulimwengu huu. Ingawa walikuwa chini ya uangalizi maalumu wa Mwenyezi Mungu ili kutokufanya madhambi makubwa (ulinzi kamili - kama manabii wengine - katika jambo la Yesu, na ulinzi kama wa watu wengine wema katika jambo la Mariamu, ikiwa tutachukua msimamo kwamba hakuwa nabii wa kike), bado walikuwa na mwelekeo wa kufanya makosa. Tofauti na Ukristo, ambao unashikilia Mariamu kuwa hana dosari[2], hakuna yeyote anayepewa sifa hii ya ukamilifu isipokuwa Mungu Pekee Yake.

Uislamu unaamuru imani na utekelezaji wa tauhidi kali; kwamba hakuna yeyote mwenye nguvu zisizo za kawaida isipokuwa Mwenyezi Mungu, na kwamba Yeye pekee ndiye anayestahiki kuabudiwa na ibada. Ingawa miujiza inaweza kuwa ilitokea mikononi mwa manabii na watu wema wakati wa maisha yao, hawana uwezo wa kujisaidia wenyewe, achilia wengine, baada ya kifo chao. Wanadamu wote ni watumwa wa Mungu na wanahitaji msaada na rehema zake.

Ndivyo ilivyo kwa Mariamu. Ingawa miujiza mingi ilitokea mbele yake, yote haya yalikoma baada ya kifo chake. Madai yoyote ambayo watu wametoa kwamba waliona mzimu wa Bikira, au kwamba watu waliokolewa kwenye madhara baada ya kumwomba, kama yale yaliyotajwa katika maandiko ya apokrifa kama vile "Transitus Mariae", ni maonyesho tu yaliyofanywa na Shetani ili kuwaelekeza watu mbali na ibada na kujitolea kwa Mungu Mmoja wa Kweli. Ibada kama vile 'Salamu Maria' inayosifiwa juu ya rozari na matendo mengine ya ukuu, kama vile ibada ya makanisa na maelezo ya sikukuu kwa Mariamu, yote huwaongoza watu kuwatukuza na kuadhimisha wengine badala ya Mungu. Kutokana na sababu hizo, Uislamu umeharamisha vikali uzushi wa aina yoyote ile, pamoja na kujenga nyumba za ibada juu ya makaburi, yote hayo ili kuhifadhi asili ya dini zote zilizotumwa na Mwenyezi Mungu, ujumbe safi wa kumwabudu Yeye pekee na kuacha ibada potofu nyingine zote isipokuwa Yeye.

Mariamu alikuwa mjakazi wa Mungu, na alikuwa mwanamke safi kuliko wanawake wote, aliyechaguliwa hasa kuzaa Yesu kimuujiza, mmoja wa manabii mkuu zaidi wa wote. Alijulikana kwa uchamungu wake na usafi wake wa kimwili, na ataendelea kushikiliwa katika suala hili kuu katika enzi zote zijazo. Hadithi yake imesimuliwa ndani ya Kurani Tukufu tangu kuja kwa Mtume Muhammad, na itaendelea kuwa hivyo, bila kubadilika katika umbile lake safi, hadi Siku ya Hukumu.