“Utayari wa kusamehe na kutokuadhibu” ni tafsiri inayotumika mara kwa mara kwa neno rehema, lakini rehema ni nini katika Uislamu?

Kwa Uislamu, rehema ilipewa maana ya ndani zaidi ambayo ilijenga kipengele muhimu katika maisha ya kila Muislamu, ambacho anazawadiwa na Mungu kwa ajili ya kuonyesha.

Rehema ya Mungu, ambayo vimepewa viumbe Vyake vyote, inaonekana katika kila kitu tunachokitazama: katika jua ambalo hutoa mwanga na joto, na katika hewa na maji ambayo ni muhimu kwa wote walio hai.

Sura nzima katika Quran imepewa jina la sifa ya Mwenyezi Mungu Ar-Rahman au "Mwingi wa Rehema." Pia sifa mbili za Mungu zinatokana na neno la rehema. Nazo ni Ar-Rahman na Ar-Rahim, ambayo ina maana ya “Mwingi wa Fadhila” na “Mwingi wa Rehema.” Sifa hizi mbili zimetajwa katika maneno yaliyosomwa mwanzoni mwa sura 113 za Quran: “Kwa jina la Mwenyezi Mungu, Mwingi wa Rehema, Mwenye kurehemu.” Maneno haya ni ukumbusho endelevu kwa msomaji wa rehema zisizo na mwisho za Mungu na fadhila kuu.

Mwenyezi Mungu anatuhakikishia kwamba anayefanya dhambi atasamehewa ikiwa atatubu na kuacha kitendo hiki, ambapo anasema:

“Mola wenu Mlezi amejilazimisha rehema, ya kwamba atakaye fanya uovu miongoni mwenu kwa ujinga, kisha akatubu baada yake na akatengenea, basi hakika Yeye ni Mwenye maghfira na Mwenye kurehemu.” (Quran 6:54)

Aya hii inathibitishwa na riwaya ya Mtume Muhammad ambapo amesema kuwa Mwenyezi Mungu alisema:

“Rehema yangu inashinda ghadhabu yangu.”

Malipo ya wema na huruma pia yalihakikishwa na Mtume Muhammad:

“Wenye kurehemu wanahurumiwa na Mwingi wa Rehema. Warehemuni waliomo ardhini, na Yeye aliye mbinguni atakurehemuni” (As-Suyuti).

Rehema ya Mtume

Kuhusu rehema ya Mtume Muhammad ni vyema kutaja kwanza yale ambayo Mwenyezi Mungu amesema juu yake:

“Nasi hatukukutuma ila uwe ni Rehema kwa walimwengu wote.” (Quran 21:107)

…ambayo inahakikisha kwamba Uislamu umejengwa juu ya rehema, na kwamba Mwenyezi Mungu alimtuma Mtume Muhammad, rehema na baraka za Mwenyezi Mungu ziwe juu yake, kama rehema kwa viumbe vyote bila ubaguzi.

Katika Quran Mwenyezi Mungu pia anasema:

“Hakika amekwisha kujieni Mtume kutokana na nyinyi wenyewe; yanamhuzunisha yanayo kutaabisheni; anakuhangaikieni sana. Kwa Waumini ni mpole na mwenye huruma.” (Quran 9:128)

Aya hizi zilidhihirika kwa uwazi kabisa katika tabia na matendo ya Mtume, kwani alivumilia matatizo mengi kwa ajili ya kufikisha ujumbe wa Mungu. Mtume pia alikuwa mpole sana katika kuwaongoza watu wake, na kila walipokuwa wakimfanyia ubaya alimwomba Mwenyezi Mungu awasamehe kwa ujinga na ukatili wao.

Maswahaba wa Mtume

Anapowaelezea Maswahaba katika Quran Mungu anasema:

“Muhammad ni Mtume wa Mwenyezi Mungu. Na walio pamoja naye wana nguvu mbele ya makafiri, na wanahurumiana wao kwa wao.” (Quran 48:29).

Baadhi ya watu wanaweza kufikiri ni dhahiri kwa Muhammad kuwa na maadili, kwa sababu yeye ni Mtume, lakini Maswahaba walikuwa ni watu wa kawaida ambao walijitolea maisha yao kwa ajili ya kumtii Mungu na Mtume Wake. Kwa mfano Abu Bakr As-Siddiq alijitolea mali yake yote kwa ajili ya kununua watumwa kutoka kwa mabwana wao wakatili na kisha akawaacha huru kwa ajili ya Mungu.

Wakati mmoja alipokuwa akifafanua dhana sahihi ya rehema kwa Maswahaba zake, Mtume alisema kwamba si kwa wema wa mtu kwa familia na marafiki, bali ni kwa kuonyesha rehema na huruma kwa umma kwa ujumla, iwe unawajua au huwajui.

Rehema "Ndogo"

Baadhi ya mila zisizo na huruma za kabla ya Uislamu zilikuwa zinatoa mtoto kama kafara kwa ajili ya miungu na kuzika wasichana wakiwa hai. Vitendo hivi dhidi ya watoto vilikatazwa vikali na Quran na Sunnah za Kinabii mara nyingi.

Kwa rehema za Mtume kwa watoto, siku moja alikuwa akiongoza swala na wajukuu zake, Al-Hasan na Al-Husein, bado walikuwa ni wavulana wadogo wakicheza na kupanda juu ya mgongo wake, hivyo kwa khofu ya kuwadhuru akiwa anasimama, Mtume akarefusha sajda yake. Wakati mwingine, Mtume aliswali huku akiwa amembeba Umamah, mjukuu wake wa kike.

Wema huu wa Mtume haukutawazwa kwa watoto wake tu bali pia ulienezwa kwa watoto wanaocheza mitaani. Mara tu walipomwona Mtume, walimkimbilia, na alikuwa akiwapokea wote kwa tabasamu mchangamfu na kwa mikono wazi.

Hata wakati wa kuswali wema wa asili wa Mtume ulikuwa wazi, kama alivyowahi kusema:

“(Inatokea kwamba) naanza swala nikikusudia kurefusha, lakini nikisikia kilio cha mtoto, nafupisha Swalah kwa sababu najua kwamba kilio cha mtoto kitachochea matamanio ya mama yake” (Saheeh Al-Bukhari).

Katika hali nyingi Mtume alitufundisha jinsi watoto wanapaswa kulelewa katika hali nzuri na ya upendo, na kwamba wasipigwe, au kupigwa usoni, ili kuepuka unyonge wao. Wakati mtu mmoja alipomwona Mtume akimbusu mjukuu wake, alistaajabishwa na upole wa Mtume na akasema, “Nina watoto kumi lakini sijawahi kumbusu hata mmoja wao.” Mtume akajibu,

“Asiye rehemu hatarehemewa” (Saheeh Al-Bukhari).

Kipande cha Nywele tu

Mungu alipowataja mayatima ndani ya Quran alisema nini maana yake:

“Basi yatima usimwonee!” (Quran 93:9)

Kwa mujibu wa Aya hii zilikuja adabu za Mtume kwa mayatima, kwani alisema:

“Mimi na yule anayemlea yatima na kumruzuku, tutakuwa Peponi namna hii,” akiweka pamoja vidole vyake vya shahada na vya kati. (Abu Dawud)

Ili kumfanya yatima ajisikie kuthaminiwa na kwamba ikiwa amepoteza penzi la wazazi wake bado kuna watu ambao wako tayari kumpenda na kumtunza, Mtume alihimiza wema kwa kusema kwamba mtu hulipwa kwa matendo mema kwa kila nywele anayopiga katika kichwa cha yatima.

Ulinzi wa mali ya yatima ulithibitishwa wazi na Mungu na Mtume Wake. Kwa mfano, Mungu anasema maana yake:

“Hakika wanao kula mali ya mayatima kwa dhulma, hapana shaka yoyote wanakula matumboni mwao moto, na wataingia Motoni.” (Quran 4:10)

Kauli ya Mtume pia inatufahamisha kwamba moja ya madhambi saba makubwa ni kula mali ya yatima.

Je, Hii ​​Inaweza Kuwa Vita?

Pia rehema katika Uislamu inawafikia maadui, wakati wa vita na amani, kama Mtume Muhammadalivyokuwa akiwahimiza maswahaba zake kudumisha uhusiano wa kifamilia na jamaa ambao bado walikuwa makafiri kwa kuwaita na kuwapa zawadi.

Kwa nyakati za vita, Mwenyezi Mungu anawaamrisha Waislamu kuwapa hifadhi maadui ikiwa watawaomba, na anakataza mtu yeyote kuwadhuru. Haya yameelezwa katika Quran, ambapo Mwenyezi Mungu anasema nini maana yake:

“Na ikiwa mmoja wapo katika washirikina akikuomba ulinzi, basi mpe ulinzi apate kusikia maneno ya Mwenyezi Mungu. Kisha mfikishe pahala pake pa amani. Haya ni kwa kuwa hao ni watu wasiojua kitu.” (Quran 9:6)

Kwa Mtume, aliwakataza Maswahaba wake kuwadhuru wazee, majeruhi, wanawake, watoto na watu katika nyumba za ibada. Pia, kuharibu mashamba kulikatazwa. Kuharibu maiti za maadui kulipigwa marufuku kabisa na kuzika haraka haraka kuliamriwa kwa heshima.

Amri za Mtume kuhusu mateka zilifatwa kikamilifu na Maswahaba zake. Katika moja ya hadithi kuhusu vita inayohusiana nasi na mateka, anasema kwamba alikuwa akiishi na familia ya Kiislamu baada ya kutekwa. Kila walipokuwa wakila, walikuwa wakimpa upendeleo kwa kumpa mkate huku wao wakila tende tu.

Mtume rehema na baraka ziwe juu yake alipoingia Makka kwa ushindi baada ya kuwashinda Maquraishi, aliwaendea na kuwauliza:

“Unatarajia nikutende vipi?”

Wakajibu, “Wewe ni ndugu mtukufu na mtoto wa mtukufu! Hatutarajii chochote bali wema kutoka kwako.”

Kisha Mtume akatangaza: “Nina zungumza nanyi kwa maneno yale yale kama Yusuf (Nabii Yusuf) alivyo waambia ndugu zake:

“Akasema: Leo hapana lawama juu yenu. Mwenyezi Mungu atakusameheni, naye ni Mwingi wa kurehemu kuliko wote wanao rehemu.” (Quran 12:92).

Nenda, kwani wewe uko huru.”

Katika siku hii, wakati uvumilivu na msamaha haukutarajiwa sana, Mtume aliweka mfano wa rehema na msamaha kwa kuwaachilia mateka wote bila fidia, na kuwasamehe kwa kifungo na mateso ya kikatili ya Waislamu, ambayo yalikuwa yanaendelea katika miaka 13 ya mwanzo. ya kufikisha ujumbe wa Uislamu.

Viumbe vyote vya Mungu

Wanyama hawakupuuzwa na walipewa haki nyingi katika Uislamu. Kwa mfano, Mtukufu Mtume alipomwona punda mwenye uso wenye chapa, alisema:

“Je, hukusikia kwamba nime mlaani yeyote anayempiga mnyama usoni mwake au anayempiga usoni?” (Saheeh Muslim).

Mtume alisema wakati fulani kwamba mwanamke alipelekwa Motoni kwa sababu ya paka ambaye alimfunga, hakumlisha wala kumuacha huru kuwinda chakula chake. Kwa upande mwingine, Mtume alisema, mtu mmoja alikwenda Peponi kwa ajili ya kumpa maji mbwa aliyekuwa akihema kwa kiu huko jangwani.

Mtume alikataza kuwa visu vinolewe mbele ya wanyama kabla ya kuchinja. Aidha, kuchinja mnyama kabla ya mwingine ilikuwa marufuku. Hili liko wazi katika moja ya semi za Mtume:

“Mwenyezi Mungu anaitaji rehema katika kila jambo, basi fanyeni huruma mnapoua na mnapochinja, noeni makali yenu ili kupunguza maumivu yake” (Saheeh Al-Bukhari).

Swahaba mmoja alisimulia tukio hili: Walipokuwa safarini na Mtume walimkuta ndege pamoja na watoto wake, wakawachukua kutoka kwa mama yao. Ndege akaja na kuanza kupiga mbawa zake, hivyo Mtume akauliza:

“Ni nani aliyemsumbua ndege huyu kwa kuchukua makinda yake? Warudishe humo mara moja” (Saheeh Al-Bukhari).

Haki za wanyama zilithibitishwa na Mtume aliposema kwamba mtu yeyote aliyechukua kitu kilicho hai kama shabaha amelaaniwa. Kuwalazimisha wanyama kupigana hadi mmoja kumchoma mwingine pia kulipigwa marufuku vikali, kwa kuwa wanyama wanahisia na haya yangekuwa mateso dhahiri kwao.

Dhana ya Kiislamu ya rehema ni ya kiujumla na inasisitiza kuunganishwa kwa viumbe vyote na yenyewe na kwa Muumba. Rehema huanza na Mungu na hutolewa Naye kwa kila kiumbe hai. Wanyama na wanadamu kwa pamoja huonyeshana rehema, kuishi kwa upatano wao kwa wao, na kwa upande wao, kwa kuonyesha rehema hiyo, wao wenyewe wanaonyeshwa rehema hata zaidi kutoka kwa Mungu. Mtazamo huu wa Uislamu unahimiza kuvunjwa kwa vizuizi kati ya watu na ndio msingi ambao maisha na ustaarabu hujengwa juu yake.